Journée d’étude – Heerlijkheden in de Lage Landen

Bijna vier jaar geleden ging het onderzoeksprojectLORD (Lordship and State Formation in the County of Flanders, 15^th-18^th c.) aan het Rijksarchief Gent en de Universiteit Gent van start. De bedoeling van het project was de weinig onderzochte instelling ‘heerlijkheid’ in het graafschap Vlaanderen in de spotlight te zetten. Eenvoudig gesteld omvat een heerlijkheid een bundel aan geprivatiseerde rechten uitgeoefend door een heer, vrouwe of rechtspersoon binnen een welbepaald territorium. Het landschap van het graafschap Vlaanderen was bezaaid met vele honderden heerlijkheden. LORD bekijkt deze Vlaamse heerlijkheden vanuit staatsvormingsprocessen. Met andere woorden: hoe interageerden Vlaamse heren met de vorst en met hun inwoners?

In het najaar van 2024 loopt het LORD-project af. Om het onderzoeksproject zinvol af te sluiten, organiseren het Rijksarchief Gent en de Universiteit Gent op maandag 9 september een contactdag waarop lopend onderzoek over heerlijkheden in de Lage Landen in de middeleeuwen en vroegmoderne tijd wordt gepresenteerd. Zowel academici als archivarissen zullen verschillende heerlijke thema’s belichten.

De contactdag wordt afgesloten met een receptie.

Programme :

9.30-10.00 Onthaal met koffie

10.00-11.10 Welkom door Kaat Cappelle (Rijksarchief Gent)

Sessie 1: Financiën

Tom De Waele (Universiteit Gent)
De ‘réaction seigneuriale’ in Vlaanderen? Breuklijnen en continuïteit van heerlijke surplusextractierechten benaderd via buitenpoorterij en beste hoofden (ca. 1450-ca. 1795)

Thijs Lambrecht (Universiteit Gent) & Joke Verfaillie (Rijksarchief Gent)
Heerlijke karweien in het graafschap Vlaanderen, 13de-18de eeuw

Erwin Van der Hoeven (historicus)
Herzele (1444-1502): De heerlijkheid als ruimte van onderhandeling

11.10-11.30 Koffiepauze

11.30-12.30 Sessie 2: Heren

Maarten J. Prins (historicus)
Heren van Holland. Onderzoek naar heerlijkheden en hun eigenaars in Holland, 1500-1795

Margreet Brandsma (Universiteit Gent) & Sieben Feys (Universiteit Gent/Universiteit van Amsterdam)
Heren zonder grenzen. Edingen/Enghien tussen Brabant en Henegouwen

Klaas Van Gelder (Vrije Universiteit Brussel/Rijksarchief Brussel)
Een heer, een dorp, een blijde intrede: de vele facetten van een onderbelicht ritueel in 18de-eeuws Brabant

12.30-13.30 Broodjeslunch

13.30-14.50 Sessie 3: Recht en justitie

Rik Opsommer (Universiteit Gent/Stadsarchief Ieper)
Over de grens, lenen en heerlijkheden in Frans-Vlaanderen, 14de-15de eeuw

Niels Fieremans (Universiteit Gent)
Beschermheren? De verdediging van heerlijke onderdanen voor de Brabantse prinselijke hoven

Reinder Klinkhamer (Universiteit Gent)
Heerlijke rechtspraak en agrarisch kapitalisme in het Land van den Bergh (Gelre, ca. 1460-1560)

Kaat Cappelle (Rijksarchief Gent)
Op zoek naar verwijzingen naar vorstelijke wetgeving in politiereglementen uit Vlaamse heerlijkheden, 13de-18de eeuw

14.50-15.20 Koffiepauze

15.20-16.15 Sessie 4: Verscholen archief

Alexandra Van den Berghe (Rijksarchief Brussel)
Sporen van heerlijkheden in familiearchief: de familie Lippens

Kevin Dekoster (Rijksarchief Brugge)
Heren en heerlijkheden in (het archief van) de kasselrij Ieper

Slotwoord door Frederik Buylaert (Universiteit Gent)

16.15-17.00 Receptie

Informations pratiques :

09/09/2024
Rijksarchief Gent: Bagattenstraat 43, 9000 Gent

Openingsuren:

Van 9.30 tot 17.00 uur.

Tarieven: Gratis toegang

Contact :kaat.cappelle@arch.be – +32 (0)9 265 76 70